Raport: Japonia może osiągnąć neutralność bez konieczności inwestowania w wodór

Wzrost emisyjności Japonii

Zgodnie z raportem “New Energy Outlook: Japan” opublikowanym przez firmę badawczą BloombergNEF (BNEF) 25 lipca, Japonia ma szansę na przejście na gospodarkę o zerowej emisji netto do 2050 roku. Zmiana stanowi szansę inwestycyjną, wycenianą na co najmniej 6,7 bln dolarów. W raporcie wyszczególniono dwa możliwe scenariusze rozwoju japońskiego systemu energetycznego: pierwszy bazujący na założeniu transformacji ekonomicznej w oparciu o globalny wzrost temperatury o 2,6 stopnia Celsjusza do 2100 roku oraz drugi, oparty o zerową emisję netto do 2050 roku.

Przez wzgląd na spowolnienie wzrostu mocy odnawialnych w sektorze energetycznym, a także opóźnienia w ponownym uruchamianiu elektrowni jądrowych. Po tsunami, które dotknęło Japonię w 2011 roku i awarii w elektrowni atomowej Fukushima, rząd Japonii zdecydował się na zatrzymanie funkcjonowania wszystkich reaktorów w kraju, w celu sprawdzenia ich pod kątem bezpieczeństwa. To z kolei spowodowało wzmożone zużycie węgla w gospodarce energetycznej Japonii. Początkowo obawiano się silnego sprzeciwu społecznego przy planach powrotu do atomu, jednak według ankiety przeprowadzonej przez gazetę Asahi Shimbun, 51 procent Japończyków poparłoby ponowne uruchomienie reaktorów, co stanowi pewien postęp w toczącej się dyskusji. 

Według danych Climate Change Performance Index (CCPI), Japonia spadła na 50. pozycję w tegorocznym rankingu organizacji (o pięć miejsc w dół), co daje jej ogólnie niską ocenę pod względem dążenia do neutralności klimatycznej. Eksperci CCPI uważają, że cele wyznaczane przez Tokio pozostają niewystarczające, a państwu brakuje stopniowego wycofywania się z produkcji energii z węgla, skutecznych cen uprawnień do emisji CO2 oraz rzetelnego planu rozwoju OZE. Podkreśla się również zablokowanie przez Japonię dyskusji dotyczących zdekarbonizowania systemów elektroenergetycznych oraz transportu podczas dyskusji grupy G7. 

W czerwcu tego roku japoński rząd wzywał obywateli do oszczędzania energii w nadchodzących miesiącach, argumentując to kwestią zwiększenia emisyjności gospodarki. Jak zaznacza Japan Times, emisje w kraju wzrosły po raz pierwszy od ośmiu lat (o 2 procent), jednak nadal jest to spadek o 20 procent w stosunku do poziomu obserwowanego w 2013 roku. Największy wzrost nastąpił w sektorze przemysłowym (o 5,4 procent), a zanieczyszczenia z sektora komercyjnego i innych zwiększyły się o 3,3 procent. Warto w tym miejscu również zaznaczyć, że japoński sektor energetyczny pozostaje zdominowany przez wytwarzanie energii z paliw kopalnych, a efekty emisji szkodliwych gazów cieplarnianych mitygowane są przez technologie wychwytywania CO2 i współspalanie amoniaku i wodoru w elektrowniach węglowych i gazowych.

Zielony skok Japonii?

Jak wykazała analiza BNEF, połączenie maksymalizacji wykorzystania energii słonecznej i wiatrowej, uzupełnione o magazynowanie energii i sekwestrację dwutlenku węgla (CCS) w elektrowniach cieplnych oraz ponowne uruchomienie elektrowni jądrowych stanowi najtańszy sposób na dekarbonizację japońskiej branży energetycznej. Autorzy raportu wskazują również możliwość wykorzystania przez Japonię jej potencjału geotermalnego. 

Według raportu New Energy Outlook, aby osiągnąć cele określone przez scenariusz Net Zero, Japonia powinna osiągnąć łączną moc zainstalowanej energii wiatrowej i słonecznej o wysokości 689 GW do 2050 roku – jest to ponad osiem razy więcej, niż 81 GW obecnych w 2021 roku. Zgodnie z przedstawionymi wyliczeniami, odnawialna energia słońca i wiatru powinna w tym wariancie stanowić łącznie 79 procent dostarczanej energii elektrycznej w 2050 roku, energia jądrowa odpowiadałaby za 11 procent. Pozostałe zapotrzebowanie zostałoby pokryte przez elektrownie wodne, geotermalne oraz cieplne, wyposażone w CCS. 

Analiza przeprowadzona przez BNEF wskazuje również na konieczność dwukrotnego zwiększenia tempa inwestycji w podaż energii i popyt na nią w ramach systemu ETS. Przy obecnym założeniu 3,2 bln dolarów w latach 2022-2050 dają one średnio 115 mld dolarów rocznie, jednak według ekspertów aby utrzymać odpowiedni kurs na drodze zerowej emisji netto, powinny być one zwiększone do 239 mld dolarów. Ponadto, całkowite inwestycje w energetykę opartą na paliwach kopalnych powinny spaść z 609 mld dolarów do 359 mld dolarów, a potrzeba inwestycji w systemy CCS plasuje się na poziomie 315 mld dolarów.

Zmniejszenie emisji, zwiększenie bezpieczeństwa, nieefektywny wodór

Jak podaje David Kang, szef działu badań nad Japonią i Koreą w BNEF, Tokio byłoby w stanie zwiększyć swoje bezpieczeństwo energetyczne oraz zmniejszyć emisje, gdyby przykładowo zdecydowało się na przekierowanie części wydatków przeznaczanych na import paliw kopalnych na wdrożenie dojrzałych, zielonych technologii, takich jak energia słoneczna, wiatrowa i pojazdy elektryczne. W latach 2010-2022 Japonia wydała blisko 1,8 bln dolarów na import paliw kopalnych, co odpowiadało średnim rocznym wydatkom przekraczającym 3 procent PKB. 

Zdaniem przedstawionego raportu, aby to osiągnąć, Tokio powinno zwiększyć przejrzystość procesów przyłączania do sieci źródeł OZE, a także skrócić i uprościć procesy wydawania pozwoleń na rozwój odnawialnych źródeł energii. Co interesujące, analitycy BNAF podkreślają również, że rozwijanie technologii wodorowych niekoniecznie jest najtańszym i najlepszym sposobem rozwoju zielonych technologii w przypadku Kraju Wiśni.

W przeszłości japońska polityka wodorowa zapewniała hojne dotacje na pojazdy osobowe napędzane ogniwami paliwowymi, a także systemy kogeneracji ogniw paliwowych w budynkach mieszkalnych. Cel japońskiego rządu na 2050 rok zakłada obecnie roczne zapotrzebowanie na wodór na poziomie 20 mln ton, jednak według scenariusza BNAF wystarczającą ilością byłoby nieco ponad 7 mln ton.

Analitycy podkreślają w tym miejscu ograniczenie podaży wodoru spowodowane położeniem geograficznym Japonii, przez co kraj nadal będzie w znacznej mierze polegać na technologiach CCS w celu dekarbonizacji przemysłu ciężkiego – nie na wodorze. Niemniej jednak, obecny podatek węglowy od paliw kopalnych (ok. 2 dolary za tonę CO2) jest zbyt niski, aby przyciągnąć kosztowne inwestycje w sekwestrację dwutlenku węgla.

Źródło: about.bnef.com, japantimes.com, ccpi.org