Jaki koszt upałów dla Warszawy?
Analizie poddaliśmy wartość wytworzonej pracy w Warszawie – stolica odpowiada za ok. 20 procent. PKB Polski. Fale upałów są bardziej uciążliwe w miastach, ze względu na rodzaj zabudowy, zagęszczenie ludności i inne czynniki społeczno-gospodarcze. Zwiększają zapotrzebowanie na energię i generują koszt związany z klimatyzowaniem budynków. Rodzą też negatywne skutki zdrowotne przez zwiększoną śmiertelność, szczególnie wśród osób starszych. Powodują też straty w rolnictwie poprzez większe ryzyko suszy i pożarów. Artykuł odnosi się jedynie do efektywności pracy, gdzie wpływ gospodarczy jest jednoznacznie negatywny.
Amerykańska Agencja NASA szacuje, że produktywność jest największa w temperaturze pokojowej (22,4 st. C). Zaczyna spadać od momentu przekroczenia 24 st. C. Skala spadków rośnie gwałtowniej wraz z wyższymi temperaturami. Przy standardowych temperaturach maksymalnych w ciągu dnia w sierpniu rzędu 26-27 st. C sięga 8%. Natomiast przy przekroczeniu 32 st. C spadek sięga już 29%. Dokładne oszacowania modelu NASA przedstawia tabela 1.
| Tabela 1: Utrata produktywności przy kolejnych temperaturach w porównaniu do warunków pokojowych (22 stopnie) | |||||
| Stopnie Celsjusza | 24 | 27 | 29 | 32 | 35 |
| Utrata produktywności | 3% | 8% | 18% | 29% | 45% |
| Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie danych NASA | |||||
Wnioski raportowane przez NASA znajdują potwierdzenie w badaniach prowadzonych w Australii, czy w Europie. W badaniach (tabela 2) analizie poddawana jest jedynie średnia produktywność – wyniki są naturalnie zróżnicowane sektorowo, jednak dostępne raporty nie przedstawiają szczegółowych rozkładów między branżami. Niemniej wskazują, że praca kognitywna jest podobnie narażona na zagrożenia związane z upałem, jak praca fizyczna.
| Tabela 2: Utrata produktywności w badaniach ekonomicznych | |||
| Badanie | Kraj | Szacowana strata produktywności | Analizowane dane |
| Zander, K et al.(2015) | Australia | 35 proc. | Ankietowe |
| Herbel, I et al. (2017) | Rumunia | 30 proc. | Ankietowe |
| NASA (1968) | USA | 32 proc. | Statystyki publ. |
| Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie danych NASA, Nature, Springer | |||
Model NASA sugeruje, że w ubiegłym tygodniu produktywność pracowników spadła o 22 procent względem optymalnych warunków. Największe ograniczenia występowały popołudniu – np. o 15:00 średni spadek produktywności to prawie 33 procent.
| Tabela 3. Spadek produktywności pracy implikowany przez model NASA (proc.) | |||||
| Godzina | 14 sierpnia | 16 sierpnia | 17 sierpnia | 18 sierpnia | Średnio |
| 09:00 | 0,0 | 6,9 | 5,5 | 3,0 | 3,8 |
| 10:00 | 6,9 | 16,8 | 7,4 | 8,0 | 9,8 |
| 11:00 | 5,5 | 26,0 | 16,8 | 15,5 | 15,9 |
| 12:00 | 5,5 | 30,5 | 26,0 | 24,0 | 21,5 |
| 13:00 | 16,8 | 34,3 | 34,3 | 24,0 | 27,3 |
| 14:00 | 21,0 | 34,3 | 34,3 | 29,0 | 29,6 |
| 15:00 | 26,0 | 36,5 | 36,5 | 30,5 | 32,4 |
| 16:00 | 29,0 | 36,5 | 35,4 | 26,0 | 31,7 |
| 17:00 | 29,0 | 36,5 | 35,4 | 3,0 | 26,0 |
| 18:00 | 29,0 | 35,4 | 32,0 | 0,0 | 24,1 |
| 19:00 | 24,0 | 30,5 | 30,5 | 0,0 | 21,3 |
| Średnio | 17,5 | 29,5 | 26,7 | 14,8 | 22,1 |
| Źródło: Opracowanie własne PIE na podstawie danych NASA | |||||
Spadek produktywności prowadzi do sporych strat gospodarczych. Dla zobrazowania wykorzystajmy przykład liczby zatrudnionych w Warszawie – w stolicy pracuje 1,1 mln osób. W sierpniu duży odsetek kadry przebywa na urlopach – dokładnych wielkości nie znajdziemy w statystykach – raport pracuj.pl wskazuje, że w terminie lipiec-sierpień urlopy planuje 76 procent Polaków. Na potrzeby prostej symulacji zachowawczo przyjmijmy, że było to od 35 do 55 proc kadry. GUS wskazuje, że produkt wytwarzany przez jedną osobę w godzinę pracy w 2020 r. wynosił w Warszawie średnio około 125 złotych – ok 1 tys. złotych na dzień roboczy. Przy takich wielkościach straty produktywności mogą sięgać od ok. 66 do nawet 95 mln zł dziennie. Zważywszy na specyfikę ubiegłego tygodnia z dniem świątecznym we wtorek i częstszymi urlopami w poniedziałek, łączna modelowa strata sięgać mogła ok. 200 – 330 mln złotych.
| Tabela 4. Jak spadek produktywności przekłada się na koszty gospodarcze | |||
| Dana | Wartość | ||
| Produktywność na godzinę (zł)* | 125 | ||
| Produktywność na dzień pracy (zł)* | 1,000 | ||
| Liczba pracujących (tys. osób) | 1,130.5 | ||
| Scenariusz 1 urlopy 35% kadry | Scenariusz 2 urlopy 45% kadry | Scenariusz 3 urlopy 55% kadry | |
| Liczba pracujących w sierpniu po wyłączeniu urlopów (tys. osób) | 735 | 622 | 509 |
| Średni dzienny produkt (mln zł) | 735 | 622 | 509 |
| Dzienna strata związana z nadmiernym upałem (13% produktu, mln zł) | 95 | 81 | 66 |
| Uwaga: * dane z 2020 r. | |||
Straty z krótkookresowych okresów wysokich temperatur można nadrabiać w zimniejszych dniach. Jednak w przyszłości okresy upałów będą się intensyfikować – fale upału będą występować częściej. Przykładowo w Warszawie w przypadku wzrostu średniej temperatury powietrza o około 2,5 st. C względem epoki przedprzemysłowej, średnia roczna liczba dni z upałem zwiększy się z 12 w bieżącej dekadzie, do 16 pod koniec wieku. Zmiany te następują systematycznie – w drugiej dekadzie XXI wieku było o 50 proc. więcej fal upałów w polskich dużych miastach niż w pierwszej dekadzie. Należy zaznaczyć, że powyższa statystyka dotyczy tylko kosztów związanych z produktywnością – nie bierze pod uwagę zwiększonych kosztów związanych ze zużyciem energii, które powiększają PKB.
